Diagnostyka do wszczepienia implantu ślimakowego:

tel. (22) 599 21 16 – dr hab. n. med. Magdalena Lachowska
 

Ocenia się, że problem zaburzeń słyszenia dotyczy około 12% populacji. Jest to znaczący problem medyczny i społeczny. Niedosłuch prowadzi do zaburzeń procesu komunikatywnego, ograniczeń w życiu codziennym i zawodowym.

Gdy wada słuchu dotyczy dziecka, prowadzi do opóźnienia rozwoju mowy, a co za tym idzie, do zaburzeń w sferze poznawczej i emocjonalnej, opóźnienia w rozwoju ogólnym. Co roku rodzi się 1-3 na 1000 dzieci z uszkodzeniem narządu słuchu wymagającym wczesnej interwencji, gdyż tylko w ten sposób można zapewnić im prawidłowy rozwój. Brak właściwych bodźców słuchowych w postaci dźwięków otoczenia i dźwięków mowy ludzkiej zaburza prawidłowy rozwój słuchowy i rozwój mowy werbalnej u tych dzieci, a także ich rozwój ogólny.

W obustronnym głębokim niedosłuchu odbiorczym i głuchocie aparaty słuchowe zazwyczaj nie przynoszą korzyści. Głębokie ubytki słuchu typu odbiorczego uniemożliwiają bowiem prawidłowe przetwarzanie sygnału akustycznego nawet wzmocnionego przez aparat słuchowy, wówczas jedyną szansą na powrót do świata dźwięków jest bezpośrednia stymulacja nerwu słuchowego poprzez zastosowanie implantu ślimakowego. Początkowo implanty ślimakowe były przeznaczone tylko dla dorosłych, którzy utracili słuch po okresie rozwoju. Gdy dowiedziono bezpieczeństwa tej metody leczenia kandydatami do implantacji ślimakowych stały się także dzieci z wrodzoną głuchotą.

W Polsce pierwszą operację wszczepienia implantu ślimakowego przeprowadzono w 1992 roku w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (wówczas Akademii Medycznej w Warszawie). Operacja została wykonana u dorosłego pacjenta z obustronnym głębokim niedosłuchem odbiorczym. Wraz z upływem czasu i rosnącym doświadczeniem implanty ślimakowe zaczęto wszczepiać także dzieciom z obustronną głuchotą.

Od tamtej pory operacje tego typu stały się jedną z bardzo istotnych metod leczenia stosowanych w naszej Klinice. W celu zapewnienia jak najlepszej opieki stworzono w Klinice Oddział Dziecięcy specjalnie przystosowany do potrzeb dzieci i niemowląt oraz ich opiekunów, którzy pozostają przy dziecku przez cały jego pobyt w szpitalu. Z roku na rok rośnie liczba wszczepionych w Klinice protez ślimakowych i obecnie po stałą opieką Katedry i Kliniki Otolaryngologii znajduje się ponad 800 chorych leczonych tą metodą.
 
Każde dziecko z potwierdzonym w badaniach audiologicznych obustronnym niedosłuchem typu odbiorczego powinno zostać zaopatrzone w dwa aparaty słuchowe i rozpocząć rehabilitację słuchowo – werbalną pod stałą kontrolą audiologiczno – logopedyczną natychmiast po wykryciu wady. Jeśli u dziecka stwierdzono znaczny lub głęboki niedosłuch oraz ograniczone lub brak korzyści z aparatów słuchowych po sześciomiesięcznym okresie noszenia, powinno być ono poddane procedurze kwalifikacji do leczenia metodą implantów ślimakowych.

Ocena przedoperacyjna jest niezmiernie ważną częścią procesu leczenia. Każdy potencjalny kandydat do wszczepu ślimakowego, zarówno dzieci jak i osoby dorosłe, zostaje poddany w Klinice szczegółowej procedurze kwalifikacyjnej, składającej się z wnikliwej oceny audiologicznej, otologicznej, logopedycznej, psychologicznej i radiologicznej. W razie potrzeby odbywają się konsultacje lekarzy innych specjalności (np. pediatry czy kardiologa).

 
Ocena audiologiczna


Ocena audiologiczna jest jednym z najważniejszych etapów procesu kwalifikacji. Wykorzystuje się tu badania subiektywne i obiektywne słuchu, m.in.


audiometrię tonalną
audiometrię słowną
audiometrię w wolnym polu (tonalną i słowną)
audiometrię impedancyjną
otoemisję akustyczną
słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu

Zestaw badań koniecznych do kwalifikacji jest wybierany w zależności od wieku pacjenta i jego możliwości współpracy przy badaniu.

Ocena logopedyczna


Ocenie logopedycznej podlega intensywność dotychczas prowadzonej terapii, etap rozwoju mowy, gotowość pacjenta do komunikowania się, dominujący kanał w percepcji wypowiedzi fonicznej, współudział rodziny w procesie rehabilitacji, a także istnienie lub podejrzenie potencjalnych centralnych zaburzeń mogących mieć wpływ na rozwój języka.

 
Ocena psychologiczna


Ocena psychologiczna przeprowadzana jest na podstawie obserwacji, wywiadu i testów psychologicznych.

 
Badania obrazowe


Minimalne wymagania do wszczepu ślimakowego dotyczące ucha wewnętrznego to: zachowana budowa ślimaka kostnego i łączność ślimaka z nerwem słuchowym. W celu oceny możliwości technicznych i potencjalnych utrudnień w umieszczeniu wielokanałowej elektrody implantu ślimakowego w uchu wewnętrznym najczęściej wykonuje się tomografię komputerową (CT) kości skroniowych. Rezonans magnetyczny (MRI) jest badaniem dodatkowym wykorzystywanym w celu poszukiwania potencjalnych zaburzeń dotyczących nerwu ślimakowo – przedsionkowego, czy tkanek ośrodkowego układu nerwowego.

 
Ogólne kryteria kwalifikacyjne


Kandydatami do operacji wszczepienia protezy ślimakowej są chorzy z obustronnym niedosłuchem odbiorczym znacznego lub głębokiego stopnia, którzy mają ograniczony lub brak korzyści z prawidłowo dopasowanych aparatów słuchowych. Konieczny jest brak przeciwwskazań medycznych do przeprowadzenia operacji. Wymagana jest także akceptacja długotrwałego programu rehabilitacji.

W przypadku dzieci stosuje się dodatkowe kryterium jakim jest opóźnienie rozwoju mowy i niewspółmiernie małe efekty prawidłowo prowadzonej rehabilitacji słuchowo – językowej. Konieczna jest także akceptacja programu długotrwałej rehabilitacji przez rodzinę i najbliższe środowisko oraz brak przeciwwskazań medycznych do przeprowadzenia operacji.

W przypadku implantów ślimakowych bardzo ważne są realistyczne oczekiwania pacjenta i jego rodziny co do wyników tej metody leczenia, zależnych od wielu dodatkowych czynników, które są przedstawiane indywidualnie każdemu choremu w sposób przejrzysty i zrozumiały w trakcie procesu kwalifikacyjnego w Klinice. W przypadku dzieci informacje te są przekazywane ich rodzicom, którzy uczestniczą w całym procesie kwalifikacyjnym.

Implantacja ślimakowa to wstęp do następującej po niej intensywnej i długotrwałej rehabilitacji słuchowo – językowej i regularnych wizyt kontrolnych celem oceny wyników leczenia i kontroli ustawień parametrów procesora dźwięku implantu ślimakowego. Kodowanie sygnału w procesorze zależne jest od strategii kodowania mowy. Strategie te określają sposób, w jaki sygnał dźwiękowy jest zamieniany na sygnały elektryczne, pobudzające elektrody implantu ślimakowego. Sposób tego pobudzenia ma w maksymalnie dużym możliwym stopniu naśladować pracę zdrowego ślimaka.

Proces rehabilitacji po implantacji ślimakowej jest długi i wymaga dużego nakładu pracy zarówno ze strony zespołu medycznego składającego się z audiologa, logopedy i psychologa, jak i ze strony samego pacjenta
i jego rodziny. Efekty prowadzonej rehabilitacji są oceniane na wizytach kontrolnych, wówczas również,
w zależności od wyników badań oceniających postępy terapii i treningu słuchowego, modyfikuje się ustawienia parametrów procesora mowy w implancie ślimakowym i weryfikuje się ustawienia aparatu słuchowego na drugim uchu. W przypadku implantacji obustronnej weryfikuje się ustawienia parametrów obu implantów ślimakowych.

Bardzo ważnym etapem jest ocena korzyści z zastosowanej metody protezowania słuchu. Wykonuje się badania audiometryczne w wolnym polu akustycznym, zarówno w implancie ślimakowym, jak i bez. Ze względu na zasadniczy cel protezowania, jakim jest poprawa komunikowania się z otoczeniem na drodze słownej, bardzo ważne jest wykonanie audiometrii słownej w wolnym polu. Po wykonaniu badań kontrolnych dokonuje się weryfikacji ustawień parametrów implantu ślimakowego.

 
Podsumowanie


Osoby będące kandydatami do implantacji ślimakowej powinny być poddane szczegółowym badaniom przeprowadzanym przez wielospecjalistyczny doświadczony zespół, a każdy chory powinien być traktowany indywidualnie, tak jak to ma miejsce w Katedrze i Klinice Otolaryngologii WUM. Tylko takie postępowanie pozwala na prawidłowy wybór chorych, u których ta metoda leczenia pozwoli osiągnąć oczekiwane korzyści słuchowo-językowe.

Implantacja ślimakowa to wstęp do następującej po niej intensywnej i długotrwałej rehabilitacji słuchowo – językowej i regularnych wizyt kontrolnych celem oceny wyników leczenia i kontroli ustawień parametrów procesora dźwięku implantu ślimakowego. Po wszczepieniu implantu ślimakowego pacjent pozostaje pod stałą opieką zespołu Ośrodka Implantów Słuchowych naszej Klinice.

 
dr hab. n. med. Magdalena Lachowska